...From "The Foundation Series" Does my lack of knowledge of their absence show they are all present? - Hari Seldon







I don't want to believe it just because I want to believe it. - Dors Vanebili







Violence is the last refuge of an incompetent.







Never let you sense of morals prevent you from doing what is right. - Hobbar Mallow







After all, the essential point in running a risk is that the returns justify it.







We must know not only how to win, but whom to defeat.







You are careful not to indentify the emotion, as far as you can manage to fail to identify it.







The closer to te truth, the better the lie, and the truth itself, when it can be used, is the best lie.







It pays to be obvious, especially if you have a reputation for subtlety. - R. Daneel Olivaw







Superstition always directs action in the absence of knowldege.







It is astonishing that a collection of statements that are individually true can be used, in combination, to yield an effect that the truth should not.

गुरुवार, १३ सप्टेंबर, २००७

अंदाज आरशाचा वाटे खरा असावा
बहुतेक माणसांचा तो चेहरा असावा...

---ईलाही जमादार

बुधवार, १८ जुलै, २००७

Art that is not!

There always had been a handful of discussions on the art, its forms, expressions, its usages, et al throughout my life until some years ago. Well, nobody, including myself, ever felt or expected the heated arguments would or should lead us anywhere or yield anything towards any sort of conclusion. In fact, most of the times, the contestations were fought only for the sake of themselves.
I, in those tilts, had tried to render diverse statements (which, I would fairly expect, should not necessarily be mingled up with whatsoever opinions I have about the subject matter) putting on all the theatrical skills I had and creating all the hoax I could, and managed to reel under the feel of a exultant jubilant, only until I had the (ever famous - world famous in my town, so to say) rendezvous with the Superpower of oxymoronic and splendiferous arguments, called Oscar Wilde.
Then I devolve into silence.
Forever.

(Presenting here one of his masterpieces - preface to “The Picture of Dorian Gray”)

The artist is the creator of beautiful things. To reveal art and conceal the artist is art’s aim.
The critic is he who can translate into another manner or a new material his impression of beautiful things. The highest, as the lowest, form of criticism is a mode of autobiography.
Those who find ugly meanings in beautiful things are corrupt without being charming. This is a fault. Those who find beautiful meanings in beautiful things are the cultivated. For these there is hope. They are the elect to whom beautiful things mean only beauty.
There is no such thing as a moral or am immoral book. Books are well written, or badly written. That is all.
The nineteenth-century dislike if realism is the rage of Caliban seeing his own face in a glass. The nineteenth-century dislike of Romanticism is the rage of Caliban not seeing his own face in a glass.
The moral life of a man forms part of the subject-matter of the artist, but the morality of art consists in the perfect use of an imperfect medium.
No artist desires to prove anything. Even things that are true can be proved. No artist has ethical sympathies. An ethical sympathy in an artist is an unpardonable mannerism of style.
No artist is ever morbid. The artist can express everything.
Thought and language are to the artist instruments of an art.
Vice and virtues are to the artist material for an art. From the point of view of form, the types of all the arts is the art of the art of the musician. From the point of view of feeling, the actor’s craft is the type.
All art is once surface and symbol.
Those who go beneath the surface do so at their peril.
Those who read the symbol do so at their peril. It is the spectator, and not life, that art really mirrors.
Diversity of opinion about a work of art shows that the work is new, complex, and vital.
When critics disagree the artist is in accord with himself.
We can forgive a man for making a useful thing as long as he does not admire it. The only excuse for making a useless thing is that one admires it intensely.
All art is quite useless.

शनिवार, २ जून, २००७

पाऊस...

पहिला पाऊस


चिंब...

गुरुवार, १० मे, २००७

तू कुठे आहेस गा़लिब?

(मला मनापासून आवडलेली एक कविता..
कवी: सौमित्र अर्थात् किशोर कदम)


गा़लिब!
मला काहीतरी झालंय...
समुद्र पाहून
काहीतरी व्हायचं माझ्या छातीत...
शहरातल्या गर्दीत उगाच फिरतानाही
दिशाहीन वाटायचं मला...
संध्याकाळी सैरभैर व्हायचं तळं मनाचं...
पण आता
साधे तरंगही उठत नाहीत त्यावर.
ऋतू बदलताना उदास हलायचं माझ्यातलं झाड...
आता
झाडावरल्या पक्ष्यांनाही कळत नाही झाडाचं हलणं...
रात्री-बेरात्री ऊर उगाच भरून यायचा...
आता
नीरव शांतता पांघरून
डोळ्यांच्या बाहुल्या टक्क जाग्या असतात,
अंधार पुसत राहतात.
इकडून तिकडे
तिकडून इकडे.
एवढंच काय गा़लिब!
कविता लिहून झाल्यावर
साधा कागद जरी पाहिला
की चक्क दिसायचं रे झुळझुळताना पाणी...
आता कोरड्या पात्रातून चालत पोहोचतो मी
समोरच्यापर्यंत
एकमेकांची तहान पाहात कसं जगायचं असतं
हे एकदा तरी सांग गालिब!
आता मला तुझ्या वेदनांवर
माझ्या जखमांची मेणबत्ती पेटवू दे...
माझं बोट धरून
घेऊन चल मला कवितेच्या जंगलात पडणारा पाऊस पाहायला...
तुझ्या गझलांची हरणं
माझ्या डोळ्यांतून मनापर्यंत
उधाण खेळायला सोड...
मधली कोरडी जमीन
शिंगांनी उकरून काढायला सांग त्यांना मात्र...
गालिब!
मला दुःखाइतकं मोठं व्हायचंय...
भोवतालच्या अंधाराला वणवा नाही लागला तरी चालेल
माझ्या शब्दांचे दिवे तरंगताहेत त्यावर
एवढंच मला पहायचंय...
माझ्या जिवावर पडत चाललेल्या
आत्महत्यांच्या गाठी पार करत-करत
मला मरेपर्यंत जगायचंय...
तुझ्यासारखंच...!
मी तुला कधीचा शोधतो आहे
तू कुठे आहेस गालिब?
नव्या शरीरातून
तू कदाचित ऐकतही असशील तुझंच गाणं...
तुझ्याच दुःखाची
तुला कदाचित ओळख नसेल राहिली...
"खुदा ऐसे एहसास का नाम है
रहे सामने और दिखाई ना दे"

तसा
तू मला भेटतही असशील रोज...
कदाचित
मी बारमध्ये दारू पिताना
माझ्यासमोर झिंगून बसलेला
तूच असशील कदाचित...
कदाचित तू स्वतःच
दारू होऊन रोज पोटात जात असशील माझ्या...
गालिब!
कुणीतरी तुझा शेर ऐकवला
आणि माझ्या तोंडून 'व्वा' निघलीच नाही...
मी इतका कोरडा होण्याआधी भेट...
अन् भेटल्यावर
नेहमीप्रमाणे माझ्याकडे उधार माग...
मी तुला काहीच देऊ शकणार नाही
म्हणजे मी किती कोरडा झालोय
याची तुला कल्पना येईल...
आता
तू माझा आधार व्हायचंस
मी तुझा नाही...
आणखी कितीतरी शतकं पुरेल
एवढा झंझावात तू ठेवून गेलायस या जगात...
त्यातली फक्त एक झुळूक पुरेल मला
हे संपूर्ण आयुष्य जगायला...
मी तुला कधीचा शोधतो आहे
तू कुठे आहेस गालिब?

शनिवार, १४ एप्रिल, २००७

Resurrection

२ सप्टेंबर १९९९

एक प्रवास संपलाय,
एक लढाई हारलोय;
न लढताच.

तू... गेलीस.
स्वप्नांचे दवबिंदू आयुष्याच्या पानावरून ओघळून गेले.

तू गेलीस.
मी, रिक्तह्स्त.
आकांक्षांचे निखारे जळून, विझून गेलेत.
रक्षेचा स्वामी मी,
रिक्तह्स्तच.

...नाही, पण
स्वप्नं नसली तरी,
त्यांची राख थोडी शिल्लक आहे
आणि
पुन्हा फिनिक्सची जिद्दही आहे.
कोसळणाऱ्याच्या प्रांतातला मी नाही,
देवदासाचा पिंड माझा नाही.
मी...
पुन्हा उभा राहीनही,
पुन्हा स्वप्नं पाहीनही.. पुन्हा लढण्यासाठी!
पण...
तुला
विसरून???

बुधवार, ४ एप्रिल, २००७

नकळत

१४ जुलै १९९९

मीही लिहितो तसं...
नाही, म्हणजे तसा प्रतिभा वगैरे गोष्टींशी संबंध नाही;
पण तरीही, मी लिहितो.

"ती"ही वाचते कधी कधी.
कधी कौतुक; कधी टीका; कधी फक्त हसणं तर कधी...काहीच नाही.
तिच्या पिंगट डोळ्यातली ती आर्द्र भावना; कवितेतला विरह वाचून तिचं ते हेलावून जाणं,...सुरेखच.

"किती छान लिहितोस तू! सुरेखच. हे सगळं तुला जमतं तरी कसं? म्हणजे तो विरह, ती जीवघेणी वेदना, ती धुंदी, ते असीम प्रेम, समर्पीतता..." वगैरे वगैरे. आणखीही बरंच काही..
मग तिचे ते भावविभोर डोळे बोलून जातात, अन् मला मात्र उगाचच तिच्या डोळ्यातली काजळाची रेघ फिसकटल्यासारखी वाटते.

माझ्या कवितेत "ती"ही येऊ लागली होती अधुनमधुन.पण तीच होती का ती? असावी.

कवितेतली ती, माझी महत्त्वाकांक्षा होती अन् वास्तवातली ही... बहुधा माझं स्वप्न असावी.कळत नकळत तिचं, माझ्या कवितेतलं अस्तित्व ठळक होत चाललं होतं!

ती कातर संध्याकाळ, ते कौतुक, हसणं, मनमोकळी दाद, पिंगट डोळ्यांच्या कडेशी किंचित फिसकटलेली ती काजळाची रेघ... एक घट्ट वीण.


अशाच एका संध्याकाळी ती आली, "तो"ही सोबत.
"हा_____ , आम्ही दोघं..." तो आरक्त चेहरा, ते भावस्पर्शी डोळे.
"तुझ्याच प्रेमकवितांनी जादू केली होती ना.." एक अवखळ अदा.
तिची भिरभिरती नजर, मी स्तब्ध, तो निःशब्द.

ते निरोपाचे, आणि त्याहूनही आभाराचे शब्द, छातीत घट्ट रुतून बसलेले.

"ही माझी आठवण," इति मी; माझी प्रिय कवितांची वही तिच्या हातात ठेवताना.

ती गेली, त्याचा हातात हात गुंफूंन.
त्या शब्दांचा अर्थ आता नसेनसेत भिनू लागला होता. भयाण वास्तवाचा करालपणा प्रच्छन्नपणे जाणवत होता.

ती गेली, ती गेलीय..
आता.. पुन्हा "कविता" शक्य नाही. जाताना ती माझी वहीच नव्हे तर; तर माझं "लिहिणं"च घेऊन गेली होती! माझी कविता घेऊन गेली होती!!

कधीकाळी वाटलं होतं, कुणी नसलं तरी हे शब्द, माझी कविता शेवटपर्यंत साथ करेल; पण तीही अशी फितूर झालेली. माझ्याही नकळत. ज्यांच्यावर मी जीवापाड प्रेम केलं ते शब्दही मला असे परके होतील हे कधी स्वप्नातही जाणवलं नव्हतं. पण हेच वास्तव होतं.., ज्वलंत.

कागदावरचे हे शब्द असे निस्तेज, बेरंगी झाले होते, वठलेल्या निष्पर्ण सावरीच्या तळाशी विसावलेल्या पाचोळ्यासारखे.

हे शब्द, ज्यांना मी हळूवारपणे जपलं, तेच असे अनोळखी कधी झाले कळलंच नाही..
मी निःशब्द केव्हा झालो, कळलंच नाही..
प्रेमभंगाच्या कविता लिहिता लिहिता,मी देवदास कधी झालो कळलंच नाही..
खरंच..
कळलंच नाही..

शनिवार, १० मार्च, २००७

प्रवास

(२३ ऑगस्ट १९९९)

संपलेल्या मार्गानंतर
उरलेल्या प्रवासाची जाणीव...
तशी सह्यच.

पण... प्रवासाच्या अंतानंतरही
समोर पसरलेला मार्ग...
जीवघेणा.

असंच काहीसं माझंही...
माझा शोधप्रवास
तुझ्यापर्यंत येऊन संपलेला..
पण मार्ग..?
अपरिमित..अनंत
अनिच्छित आणि...
अपरिहार्य.

शुक्रवार, २ मार्च, २००७

सावरीस्पंदन

स्पंदन : ॥ १ ॥
१९ फेब्रुवारी २०००

तो शाल्मलीही असाच.
एकुलता. एकटा. एवढ्या गजबजाटात राहूनही नामानिराळा.
आपल्याच एकटेपणात मश्गुल.
किंचित दुर्लक्षितच.
गेली चार वर्ष पाहतोय, इतरांना मिळणारं कौतुक त्याच्या वाट्याला नाहीच. प्रचंडपणाकडे पाहून कुणीतरी विस्मय करावा, बस्स.

बाकी वर्षभर निरतिशय बहरलेला. इतरांसारखाच पानापानांनी डवरलेला. थोडासा निर्विकार, निरलस.
पण सरत्या हेमंतामध्ये सारं पर्णवैभव ओसरू लागतं आणि ऐन शिशिरात किंचित अचानकच हा फुलून येतो. त्याच्या या फुल ण्याकडे ल़क्ष जाईपर्यंत फांदीवर एकही पान उरलेलं नसतं.

त्याचं हे फुलणंही असं स्वतःतच मग्न असल्यासारखं असतं... एकटेपण जपणारं.
धुंद; उच्छृंखल मात्र नाही.
राजस; पण त्यातही इतरांची अवहेलना करण्याचा अजिबात हेतू नसतो... खरंच निरलस.

असाच तो आत्ताही फुलून आला आहे...



स्पंदन : ॥ २ ॥
२९ फेब्रुवारी २०००

सावरीचं गळणारं ते एकेक फुल उगाचच जुन्या जखमांना छेडून गेल्यासारखं ओघळतं...

एरव्ही माझं फुलवेडेपण मित्र-मैत्रिणींच्या चेष्टेचा विषय. झाडाखालची फुलं वेचणं हा माझा अक्षरशः नित्यक्रमच. पण सावरीच्या तळाशी सांडलेल्या बिछायतीची किनारही मोडणं जमत नाही.
नकोसं वाटतं; का कोण जाणे...

त्या फुलाचा हलकासा स्पर्शही तीक्ष्णपणे "काहीतरी" जागवून जातो.
पूर्ण उमललेल्या फुलाचा देठ असावा त्याप्रमणे मी अस्वस्थ होतो...


स्पंदन : ॥ ३ ॥
७ मार्च २०००

आता मात्र त्या शाल्मलीकडे पाहणंही नकोसं वाटतंय.
विराण, संन्यस्तासारखा विरक्त आणि तरीही गुहेतल्या गौतमाच्या मूर्तीसारखा समाधानी भासतोय तो...

निष्पर्ण तर तो केव्हाचा झाला होता; आता ते पुष्पवैभवही ओसरलंय.पायतळीची सुमरासही कोमेजून गेलीय...

तसं त्याचं वैभव पलाशासारखं बेधुंद नसतं;
सुरंगीची असावी तशी गंधगाथाही त्याची नाहीच.
तरीही...

ठाऊक आहे मला, आता पुन्हा वसंत येईल.
पुन्हा लसलसत्या पालवीचे कोंभ मिरवत तो तसाच एकाकीपणाच्या दिमाखात उमलेल...

तेव्हा बहुधा मी नसेन इथे...(कदाचित).

बुधवार, १४ फेब्रुवारी, २००७

अनपेक्षित

(२७ सप्टेंबर १९९९)
'स्वप्न... एक संवेदना, एक हर्षवेदना.
एक आकांक्षा, जिजीविषा.
स्वप्न... एक सोनेरी आभास..
कदाचित वास्तवाचं(च) प्रतिरुप..
स्वप्न...

लखलखतं लावण्य आणि तळपती धार, म्हणजे स्वप्न.
अविजीत आशा आणि अमर्त्य इच्छा म्हणजे स्वप्न.
एक भावना म्हणजे स्वप्न, एक विचार म्हणजे स्वप्न...
... एक वळवाचा पाऊस.
इच्छेला क्रिया अन् प्रेमाला प्रिया भेटावी तसं...स्वप्न.
अपेक्षेला आशेचा असावा तसा जीवनासाठी स्वप्नाचा अर्थ.
आभासाला मितीची असावी तशी आयुष्याला स्वप्नाची नेणीव...
खरंच, हे 'स्वप्न' म्हणजे केवळ 'आभास'च?
असेलही...
किंवा असावाच!
कारण, तसं नसतं तर.. तुझ्या 'नसण्या'च अर्थ लावण्यासाठी मला दुसरा पर्य़ाय होता कुठे?...

रविवार, ११ फेब्रुवारी, २००७

'अबोली'स

(१ सप्टेंबर १९९९)
एखाद्या अस्फ़ुट कळीसारखं
तुझं हसणं,
उमलणं
आणि
ते 'फ़ुलणं'
...किती स्वाभाविक; केवळ स्वतःसाठीच.

असंच, तू फ़ुलत रहावंस
जीवनभर
(माझ्यानंतरही)
स्वतःसाठीच.

शनिवार, १० फेब्रुवारी, २००७

स्तवन

तर ही एक (वि)संवादिनी.
अशीच, माझ्यासारखीच
माझीच आणि माझ्याशीच
एक व्यक्तता, एक संवेदना
अस्तित्ववादाची वास्तववादाशी घातलेली एक अपरिहार्य सांगड.

...वाद.. संवाद... विसंवाद - असंच काहीसं.
किंवा असंही नसेल कदाचित...
असेल, हे सारं तथाकथित दृष्ट्या विस्कळीत असेल,
विसंगत किंवा असंगतही.
पण मग - हा तर माझाच स्वभावविशेष!
---विस्कळीतपणातील व्यवस्थित सुसूत्रता.

(मीच..?)

पण "असं"च का, याचंही उत्तर हेच - ही एक विसंवादिनी...

शुक्रवार, ९ फेब्रुवारी, २००७

Begining of a Naught

I am not.
I am naught.
I am not me, or perhaps I am.
I don't know.

There is something (or someone) deep inside that keeps me telling that I am living a virtual life, borrowed life..

This not a blog.

It is not me..